وجه تسمیه : راویز در لغت به معنی خارشتر است و در اصطلاح به منطقه ای خوش آب و هوا که در غرب شهرستان رفسنجان واقع گردیده است . این منطقه کوهستانی و دارای آب و هوایی کوهستانی که تابستان معتدل و خنک و زمستانی سرد دارد ، راویز در ایام گذشته یکی از شهرستانهای استان کرمان به شمار می رفته و راویزی که در قدیم وجود داشته حدوداً سی متر زیر خاک می باشد و امروزه که این منطقه دوباره بازسازی شده به دهستان راویز مشهور است که فاصله این دهستان تا مرکز بخش ۳۵ کیلومتر می باشد
تاریخ و سابقه تقسیمات کشوری
دهستان خوش آب و هوای راویز منطقه ای بسیار کهن و باستانی می باشد که قدمتی بسیار دیرینه و در خور توجه دارد ، راویز از نظر حکومتی در قدیم تحت نظر دارالحکومه شهر بابک بوده که بوسیله خانها اداره می شده است که می توان از جمله این خانها از افرادی با نامهای موسی خان ، فرج ا… خان ، ابوالفتح خان و… می توان نام برد که هر کدام از این خانها برای آبادانهای اطراف کد خدایی تعین می کردند و تمام مسائل حکومتی و درباری بوسیله همین کدخداها انجام می گرفته است هر کدام از این خانها برای خود لشکر و قشونی داشته اند که بعضی مواقع برای جمع آوری مالیات به اطراف می رفتند و از مردم مالیات جمع آوری می کردند ، بعد از خانها که رئیس دارالحکومه بودند افرادی دیگر که کدخدا نامیده می شدند ، رئیس آبادیها بودند البته تحت نظر دارالحکومه که از مهمترین وظایف آنها سروسامان بخشیدن به اوضاع ، سرپرستی مردم و جمع آوری مالیات می توان اشاره کرد . بعد از رده کدخداها افرادی در هر طایفه به نام ریش سفید وجود داشت که مشکلات خود را به صورت سلسله مراتب حل و فصل می نمودند و رفت و آمد به دارالحکومه بوسیله چهارپایان انجام می گرفته است .
روستاها و قصبه های دهستان راویز
همانطور که در ابتدا ذکر ان رفت دهستان راویز که زیر نظر بخش کشکوئیه می باشد حدود سی آبادی و قصبه است که تعدادی از آنها تقریباٌ خالی از سکنه شده اند مرکز دهستان روستای حوم الدین می باشد که مدارس ، منطقه ، پاسگاه انتظامی ، درمانگاه و شرکت تعاونی مرکزی راویز در آن واقع گردیده است .
جمعیت راویز طبق آماری که در سال ۱۳۷۸ به عمل امده حدود ۴۰۰۰ نفر می باشد که امروزه به دلایل مختلفی از آنها به شهرهاو روستاهای دهستانهای همجوار مهاجرت کرده اند ، تاجایی که بیشتر مدارس این دهستان بسته شده ، جمعیتی که هم اکنون در راویز ساکن هستند بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ حدود ۱۳۷۹ نفر می باشد که امرار معاش آنها از راه کشاورزی و دامداری می باشد .
جغرافیای راویز :
دهستان
راویز در غرب شهرستان رفسنجان واقع گردیده و با شهرستان شهربابک و شهرستان
انار و رفسنجان همسایه است ، این منطقه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی
می باشد ، وسعت این منطقه ۲۷۲ کیلومتر می باشد و ۲۶۰۰ کیلومتر از سطع دریا
ارتفاع دارد .
از مهمترین کوههای آن می توان کوه بزرگ برفدان با ارتفاعی حدود ۲۶۵۶ متر می باشد ، از دیگر کوههای این منطقه می توان به کوه سبز پوشان ، کوه سنگ و کوه قاسمی اشاره نمود که از نظر پوشش گیاهی تقریباٌ متوسط است و گیاهان و بوته هایی از قبیل جاز ، گون ، ریواس و گیاهان داروئی متعددی از قبیل آلاله ، آویشن ، زیره و بادرنجیوه و…. اشاره نمود که روی هم رفته طبیعت راویز را بسیار زیبا نموده و چشمه ساران بسیاری در این منطقه وجود دارد و از نظر زیست جانوری می توان به جانورانی از قبیل گرگ ، کفتر ، روباه و توره و بز و میش کوهی اشاره نمود و پرندگانی از قیبل کبک ، چگور ، تیهو ، بلبل ، فاخته و …. اشاره نمود .
آثار باستانی
راویز سرزمینی قدیمی و دارای آثار باستانی فراوانی می باشد که می توان به قلعه های فراوانی در راویز اشاره نمود که در این قلعه ها افرادی برای نگهبانی وجود داشته است که آنها را به شرح ذیل اشاره می شود
- قلعه تل قلعه راویز : بزرگترین و قدیمترین فلعه راویز به حساب می آید که این قلعه در دوران صفویه بنا گردیده است
- قلعه تل کونج رودین
- قلعه اسطاهوئیه
- قلعه دره کردی برز
از دیگر آثار باستانی می توان به آسیابهای آبی اشاره نمود که برای آرد کردن گندم استفاده می شده است ، از مهمترین آثار باستانی دیگر این منطقه به حمام پاکش که در دل کوه کنده شده است که قدمتی بسیار قدیمی دارد و بوسیله هیزم و خاشاک آب آن را گرم می کرده و برای استحمام استفاده می کرده اند .از دیگر این آثار می توان به درختان بنه ( پسته وحشی) در ختان گردو گردو که قدمت آنها حدود ۳۰۰ سال می رسد اشاره کرد ، همچنین به وجود قبرستانهای قدیمی و سنگ قبرهای قدیمی همه از آثر باستانی این منطقه بحساب می آید
وضعیت اجتماعی و فرهنگی :
- مساجد و حسینیه ها و هیت های مذهبی
– روستاهای اسطاهوئیه – حوم الدین – نیمجردوئیه – رودین – پورکان – پاکش و روستای دره کردی و کهن رزان مسجد وجود دارد و بقیه آبادیها فاقد مسجد می باشند
– بارگاه ملکوتی سید حسین بزرگ دارابی:
سید حسین دارابی در سن هیجده سالگی از فتح آباد داراب فارس به راویز امده و در همین منطقه نیز ازدواج و دارای فرزندهای بسیاری بوده است که بیشتر سادات راویز از نسل او می باشند ، تا چند سال پیش مقبره او به صورت ساده و بهتر بگوئیم هیچگونه بارگاه و گنبدی نداشت ولی کم ، کم بوسیله افراد منطقه و خیر اندیشان بارگاه و گنبدی دارد که همه روزه پذیرای افراد می باشد و زیارتگاه اهل دل و مومنین می باشد .
غذا های محلی
از غذاهای محلی این منطقه میتوان بهاینها اشاره کرد: کشک کله جوش ـ آب گرمو(اشکنه) ـ پی تو ـ کشک لتیر ـ شولی ـ کوکو مکوـ و… اشاره کرد
بازی های محلی
از بازی های محلی میتوان به این بازی ها اشاره کرد:
۱. پل چفته: این باز ی بازی مردانه ای است که در آن افراد به دو گروه تقسیم میشوند و یک گروه اول بازی را شروع میکنند و گروه دوم به اصطلاح محلی گروه گال است.
ابزار بازی: یک چوب تقریبا ۸۰ سابتیمتری با قطر ۳-۵ سانتیمتری به همراه دو آجرو چوبی ۱۰-۲۰ سانتیمتری با نام پل
نحوی بازی: گرو اول بازی را شروع می کند و گروه دوم یا گال رو به روی آنها در زمین پخش می شوند.ازگروه اول یک نفر چوب بلند را بر می دارد و چوب کوچک را روی آجر ها می گذارد سپس چوب بلند را زیر چوب کوچک قرار می دهد و ان را به بالا پرتاب میکند و در هوا باچوب بزرگ به چوب کوچک ضربه می زند تا آن چوب به جلو پرتاب شود( هر چه چوب دور تر برود امکان حذف فرد بازی کننده کمتر است) و بعد چوب بزرگ را روی آجر ها می گذارد. گروه دوم یا گال که در روبه روی آنها ایستاده اند اگر چوب رادر هوابگیرند تمام افراد ا گروه اول حذف شده و گروه دوم باید بازی کنذو گروه اول باید گروه گال شود اما اگر چوب به زمین خورد گروه گال آن را به سوی چوب بزرگ پرت میکنند که اگر جوب کوچک به چوب بزرگ اصابت کند فقط فردی که بازی میکرد حذف می شود و باید یار هم تیمی اش کار را ادامه بدهد. اما اگر چوب کوچک به چوب بزرگ اصابت نگرد و ۵ بار(تعداد به صورت توافقی قبل از بازی مشخص میشود) یک دل به حساب می أید که با آن می توان یک نفر از افراد گروه که حذف شده است را دوباره به میدان آورد و در صورت اینکه خودش حذف شود به تعداد دل هایش دوباره فرصت بازی ذاشته باشد
۲. قلات بازی
بازی دخترانه که با پنج سنگ کوچک(تقریبا اندازه یک سنجد) و انجام دادن مراحل زیاد و پرتاب سنگ به بالا و برداشتن یک سنگ از روی زمین(تعداد سنگ هایی که از روی زمین برداشته می شوند بستگی به مرحله بازی دارد)و گرفتن سنگی که به بالا پرتاب شده است
۳. هفت سنگ.
